Iedere technische asset zal na verloop van tijd zijn functie verliezen. Er zit tijd tussen het moment waarop het falen start en het punt dat daadwerkelijk het onderdeel niet meer werkt of in storing is. Voor de asset owner ligt hier de uitdaging: om onderhoud op het juiste moment binnen deze twee punten in de tijd in te plannen en uit te voeren. Zo blijft de prestatie op het gewenste niveau en wordt het onderhoud niet te vroeg (te vaak en onnodige kosten aan onderhoud) of te laat (stilstand en faalkosten) uitgevoerd. Binnen het onderhoudsmanagement wordt vaak gesproken over een P-F interval en P-F curve. Maar wat betekenen deze twee termen nu precies en hoe kan de onderhoudsorganisatie dit toepassen?
Functioneel falen
Voordat de termen worden toegelicht is het van belang om te realiseren dat het faalgedrag van een asset door diverse natuurkundige verschijnselen en krachten wordt beïnvloed. Zo kan een asset blootstaan aan weersinvloeden zoals UV-straling en temperatuurverschillen, ondervindt het mechanische belasting en slijt het in de tijd door bijvoorbeeld erosie, druk en menselijk gebruik. Vanuit Reliability Centered Maintenance (RCM) zijn diverse generieke faalpatronen geïdentificeerd, waarmee de veranderende prestatie van een asset in de tijd zichtbaar wordt gemaakt. In basis ontwikkelt het faalgedrag zich op twee manieren:
- Gebeurtenis: de asset gaat ineens van een goede werking naar functioneel falen. Dit faalgedrag vindt willekeurig plaats en is niet of nauwelijks te voorspellen. Wel kunnen er op basis van statistieken conclusies worden getrokken en is een gedegen datahistorie een vereiste.
- Proces: het faalgedrag ontwikkelt zich met een bepaalde snelheid in de tijd. Juist voor deze assets kan het P-F interval als krachtig instrument worden ingezet.
Faalgedrag voorspellen
De P-F curve wordt ingezet om het faalgedrag van een asset visueel te maken en het moment van functioneel falen te voorspellen in de tijd. De P-F curve definieert het interval tussen het potentieel falen P en het functioneel falen F. Het potentieel falen is het punt waarmee de afname van de prestatie of toestand waarneembaar is. Dat kan gaan om een zintuigelijke waarneming of met behulp van meetapparatuur. Denk daarbij aan temperatuur, trillingen, geluid, speling en materiaaldikte. Het functioneel falen-punt betekent concreet dat de asset niet meer voldoet aan de prestatienormen en verwachtingen van de gebruiker(s). De P-F curve in de grafiek hieronder geeft het faalgedrag van de asset fictief weer.
Waarom is de P-F curve belangrijk?
Om te streven naar doelmatig onderhoud is het niet alleen van belang dat het onderhoud economisch rendabel en risico reducerend is, maar ook technisch haalbaar. In de praktijk moet het dus mogelijk zijn om het onderhoud zo optimaal mogelijk te plannen (niet te vroeg en niet te laat) én met voldoende tijd voor de daadwerkelijke uitvoering daarvan. Door het P-F interval zichtbaar te maken kan dus een optimalisatie plaatsvinden. Hoewel er verschillende onderhoudsstrategieën van toepassing kunnen zijn, is het van belang om te benoemen dat de P-F curve alleen van toepassing is bij Toestand Afhankelijk Onderhoud (TAO). Bij deze strategie worden inspecties en metingen uitgevoerd om de toestand van de asset te achterhalen. Door het P-F interval kan de frequentie van het onderhoud beter worden afgestemd op het faalgedrag. Bij de faalanalyse is het verstandig om waarneembare parameters te achterhalen. Deze input is belangrijk voor de werkinstructies die gebruikt worden tijdens de inspecties.
Wanneer de P-F curve toepassen?
Allereerst is het van belang om te achterhalen of de toepassing van de P-F curve een meerwaarde biedt. Zo kan de organisatie eerst een kritikaliteitsanalyse uitvoeren waardoor focus ontstaat, en er alleen tijd besteed wordt aan assets die kritisch zijn voor de organisatie.
De basis voor het toepassen van de P-F curve wordt bepaald door het faalpatroon. Om het falen te kunnen voorspellen, voorkomen of te vertragen wordt er een onderhoudsstrategie toegepast dat past bij het faalpatroon. Zo is dus niet overal de P-F curve van toepassing. Denk daarbij aan Storing Afhankelijk Onderhoud (SAO) en Gebruik Afhankelijk Onderhoud (GAO). Bij SAO mogen assets of onderdelen tot aan het einde van de levensduur blijven draaien, zonder tussenkomst van een onderhouds- of vervangingstaak. Bij functioneel falen leidt dit tot aanvaardbare risico’s en/of wegen de kosten van onderhoud niet op tegen stilstand en vindt er dus geen preventieve onderhoudstaak plaats. GAO is een gekozen strategie waarbij het functioneel falen van het asset een onlosmakelijke relatie heeft met tijd of draaiuren. Het onderhoudsinterval staat hierbij vooraf al vast.
Smart maintenance, de toekomst van de P-F curve
Het uitvoeren van de inspecties en metingen kan op traditionele wijze worden uitgevoerd, dus handmatig of met mobiele meetapparatuur. Maar het is ook mogelijk door de inzet van sensoren. Die meten continu de toestand van de asset en leveren data om de P-F curve zichtbaar te maken. Zo kunnen inspecties automatisch en accurater plaatsvinden. Dit verlaagt de werklast en levert snel betrouwbare informatie over wanneer een asset in storing dreigt te gaan.
Meer informatie
Pragma heeft ruime ervaring met het ondersteunen van klanten bij hun onderhoudsstrategieën en onderhoudsconcepten en kan deze digitaliseren door middel van smart maintenance oplossingen. Hiervoor heeft Pragma de kennis en de technologie beschikbaar. Ook geven wij cursussen op het gebied van onderhoudsconcepten en reliability engineering en hebben wij de risicomanagement softwaretool Power Suite beschikbaar. Neem contact met ons op voor meer informatie.